Η εκτράχυνση της κρίσης στην Μέση Ανατολή, το τεταμένο κλίμα που επικρατεί ένα χρόνο μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ, ο μαινόμενος έκτοτε πόλεμος στην Λωρίδα της Γάζας, η επέκτασή του στον Λίβανο και, κυρίως, η αναμενόμενη απάντηση του Ισραήλ στα πρόσφατα πλήγματα του Ιράν μετά την εξόντωση του ηγέτη της Χεζμπολλάχ στον Λίβανο δημιουργούν, πέραν των γεωπολιτικών νέων δεδομένων και γεωοικονομικά δεδομένα με πολλαπλές συνέπειες που ξεφεύγουν της περιοχής.
Στο παρόν εξετάζουμε γενικά και συνοπτικά τον γεωοικονομικό αντίκτυπο του κατά γενική ομολογία πλήγματος του Ισραήλ εναντίον του Ιράν, μετά τις πρόσφατες πυραυλικές επιθέσεις που δέχθηκε. Ένα πρώτο δεδομένο που πρέπει να λάβουμε υπόψη, είναι το ότι οι διεθνείς αγορές ταλανίζονται ήδη από άλλα ζητήματα – οι εθνικές οικονομίες αντιμετωπίζουν ήδη εγγενή ζητήματα, είτε αυτά αφορούν πληθωριστικές τάσεις, ακρίβεια και άλλα, ως επίσης και εξωτερικές πιέσεις που προέρχονται από ήδη μαινόμενες κρίσεις, όπως είναι ο συνεχιζόμενος πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας και ο εμπορικός «πόλεμος» μεταξύ Ηνωμένων Πολιτείων Αμερικής και Κίνας, ειδικά μετά την επιβολή ταριφών σε κινεζικά προϊόντα το 2018.
Ένα δεύτερο δεδομένο είναι το ότι το Ιράν αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες και ένας βασικός δρώντας στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου, με την παραγωγή του να καταλαμβάνει το 4% της παγκόσμιας αγοράς. Ένα πλήγμα που να περιόριζε τις δυνατότητες διατήρησης της παραγωγής και εξαγωγής ιρανικού πετρελαίου (σήμερα εκτιμάται σε τέσσερα εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα) θα μπορούσε να αυξήσει, υπό κάποιες άλλες συνιστώσες φυσικά (π.χ. αν ο ΟΠΕΚ+ δεν αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου εις αντικατάσταση απωλειών από την ιρανική αγορά), την τιμή του πετρελαίου κατά 20 δολάρια (αυτήν την στιγμή οι τιμές ανά βαρέλι κυμαίνονται κοντά στα 70 δολάρια) άρα θα σήμαινε ότι εύκολα θα μπορούσε το πετρέλαιο να αγγίξει ή / και να ξεπεράσει τα 100 δολάρια ανά βαρέλι. Οι μετριοπαθείς εκτιμήσεις αναφέρονται σε αύξηση κοντά στα 10 δολάρια το βαρέλι.
Επιπρόσθετα, ιδιαίτερης σημασίας είναι η επιλογή των στόχων που θα μπορούσαν να πληγούν, λόγω και της βαρύτητάς τους όσον αφορά στις αγορές πετρελαίου. Για παράδειγμα, μια επίθεση στο ιρανικό νησί Kharg, από το οποίο εξάγονται το 90% των ποσοτήτων πετρελαίου από το Ιράν, θα σήμαινε μια πολύ δραματική εξέλιξη που θα επηρέαζε τις εξαγωγές μέσω των Στενών του Ορμούζαπό τα οποία διακινείται περίπου το 20% με 30% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, με το 70% περίπου να προορίζεται για τις αγορές της Ασίας. Σε μια τέτοια περίπτωση και υπό προϋποθέσεις, οι τιμές ανά βαρέλι θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα 150 δολάρια.
Σε σχέση με τα πιο πάνω, ενδεχόμενες αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου θα οδηγούσαν και σε αύξηση σχεδόν όλων των άλλων αγαθών και κυρίως των τιμών του χρυσού που θα θεωρείται ως η πιο ασφαλής επένδυση, όπως θεωρείται από τις αγορές σε τέτοιες περιπτώσεις. Η αύξηση των τιμών του πετρελαίου θα έχει αλυσιδωτές συνέπειες στην εφοδιαστική αλυσίδα και στις τιμές των καταναλωτικών προϊόντων, αφού αυξάνονται τα κόστη παραγωγής και μεταφοράς, ειδικά για εξαρτώμενες οικονομίες.
Περαιτέρω, εντατικόποιηση των πληγμάτων ή αύξηση επιθέσεων από τους Χούθι στην Υεμένη στην εμπορική ναυσιπλοία που διέρχεται της Ερυθράς Θάλασσας από και προς την Διώρυγα του Σουέζ θα επίτεινε τις οικονομικές συνέπειες του πολεμικού σκηνικού που τεκταίνεται αυτήν την στιγμή στη Μέση Ανατολή, όπως είχαμε άλλωστε δει στο πρόσφατο παρελθόν, με τις εκτροπές μεγάλου μέρους της ναυσιπλοϊας μεταξύ Ασίας – Ευρώπης μέσω της μακρύτερης και ακριβότερης οδού γύρω από την Αφρική.
Σε όλα τα σενάρια είναι δεδομένο ότι θα υπάρξουν γεωοικονομικές συνέπειες λόγω των πιο πάνω εξελίξεων. Αυτές, θα εξαρτηθούν όχι από το κατά πόσον ή πότε το Ισραήλ θα απαντήσει στο Ιράν (αυτό πρέπει να θεωρείται δεδομένο για πολλούς λόγους – γεωπολιτικούς, γεωστρατηγικούς και άλλως πως), αλλά στο πόσο σκληρή θα είναι η αντίδραση του Ισραήλ και, ακόμη και τότε, κατά πόσον το Ιράν θα ανταπαντήσει και με ποιο τρόπο σε μελλοντικό πλήγμα, δημιουργώντας ένα απρόβλεπτο φαύλο κύκλο απαντήσεων και ανταπαντήσεων που πρώτη φορά, εάν συμβεί, θα δούμε σε αυτό το επίπεδο, ό,τι και αν θα σήμαινε αυτό.
